Rewolucja śmieciowa – cz. III

W Nr 81 i 82 Kuriera przedstawiałem Czytelnikom gminną politykę „śmieciową” w świetle znowelizowanej Ustawy o utrzymaniu czystości. Zwłaszcza w Nr 82 szeroko przedstawiałem motywy, skłaniające mnie do powierzenia naszemu ZGK-owi prowadzenie gospodarki odpadami komunalnymi, oraz ewentualne reperkusje, jakie mogą spotkać Gminę za niewypełnienie wymogów ustawowych w tym zakresie.

W kontekście pojawiających się plotek, iż Gmina (a nawet Burmistrz osobiście) zapłaciła karę 50 tys. zł, muszę tę problematykę przypomnieć i uzupełnić o wydarzenia, które nastąpiły już po publikacjach.

Otóż zgodnie z ustawowym obowiązkiem, Gmina powinna ogłosić przetarg na zagospodarowanie odpadów komunalnych powstających w gospodarstwach domowych. Do przetargu nie może stawać jednostka budżetowa, jaką jest Zakład Gospodarki Komunalnej, tylko zakłady i firmy w formie spółek. Rozważaliśmy wcześniejsze przekształcenie ZGK w spółkę, ale przez wzgląd na wysokie koszty finansowe, takie rozwiązanie zostało odrzucone. Poczyniliśmy kroki w kierunku powierzenia gospodarki odpadami komunalnymi naszej spółce - Zarządowi Nieruchomościami Miejskimi. Jednak analizując rynek „przetargowy” w naszym regionie, doszliśmy do wniosku, że w starciu z dużymi firmami operującymi na naszym terenie ZNM nie miałby szans na wygranie przetargu. Rzeczywistość po 1 lipca pokazała, że taka ocena była trafna. Ponadto obawialiśmy się, że po uzyskaniu monopolu na rynku śmieciowym, duże firmy zaczną dyktować ceny, co na pewno odbiłoby się na wyższych opłatach za odbiór śmieci. Koszty oczywiście ponosiliby mieszkańcy. 

• Artykuł jest zapowiedzią 84 numera Kuriera Czaplineckiego

Przypomnę, dlaczego dzisiaj musimy płacić relatywnie więcej za odbiór śmieci, niż przed wejściem w życie znowelizowanej ustawy. Z pobranych od mieszkańców opłat gmina musi pokryć koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym wydatki na:

• odbieranie, transport, zbieranie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów;
• tworzenie i utrzymanie punktów selektywnego zbierania odpadów;
• obsługę administracyjną systemu.

Ponadto, przewidywano, iż w pierwszych miesiącach pełnego funkcjonowania ustawy znacząco wzrośnie ilość odbieranych śmieci, dotychczas ukrywanych i składowanych w obejściach, palonych lub przekładanych do koszy i pojemników należących do gminy, oraz wywożonych do lasu i na pola.

W kalkulacjach opłaty za odbiór i zagospodarowanie śmieci należało zapisać także koszty przyszłych inwestycji komunalnych, w naszym przypadku inwestycje w spółce komunalnej Międzygminne Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Spółka z o.o. Wardyń Górny, którego jesteśmy współwłaścicielem. W cenie odbioru śmieci znaczącym składnikiem jest odległość, na jaką są one wożone. Najbliżej nam do Wardynia, który ponadto jest naszą firmą, w której możemy ustalać ceny odbioru śmieci. Aby można było tu przywozić odpady komunalne, wysypisko musi spełniać określone warunki, w tym posiadać sito do segregacji odpadów, które należy zakupić – stąd inwestycja. 

Należało także uwzględnić skutki finansowe nowego „funduszu rekultywacyjnego”, który musiało utworzyć każde składowisko odpadów, co także związane jest ze wzrostem cen odbieranych odpadów.

Przypomnę także, jakie argumenty zdecydowały o powierzeniu ZGK gospodarki śmieciowej w Gminie:

1. Odbiór śmieci przez ZGK daje nadzieję, że ustalone przez Radę Miejską stawki „opłaty śmieciowej” mogą być w przyszłości zmniejszone lub różnicowane. Burmistrz będzie miał, poprzez własny zakład, większy wpływ na realizację postanowień nowej ustawy. Ingerencja w działania obcego podmiotu, wyłonionego drogą przetargu byłaby ograniczona lub niemożliwa.
2. W przypadku odbioru śmieci przez podmiot zewnętrzny, ograniczeniu uległby zakres działania ZGK, a przez to pracę utraciłoby co najmniej 6 osób. Po „rozparcelowaniu” naszego zakładu, czyli zniszczeniu konkurencji, w przyszłości duże firmy odbierające śmieci mogłyby bez problemu dyktować gminie ceny za ich odbiór.
3. Umożliwienie nieodpłatnego korzystania z pojemników na śmieci przez mieszkańców gminy.
4. Niepowierzając ZGK-owi zadania gospodarowania śmieciami Gmina musiałaby prawdopodobnie zwrócić dotację unijną do Urzędu Marszałkowskiego w wysokości około 500 tys. zł.

W 2012 roku Gmina zrealizowała projekt pn.: „Poprawa standardu świadczonych usług w zakresie selektywnej zbiórki odpadów”. W ramach projektu ZGK został doposażony w śmieciarkę i bramowóz oraz 520 szt. kontenerów i pojemników na śmieci. Wartość projektu to ok. 1 160 tys. zł, w tym prawie 500 tys. dofinansowania. W przypadku ogłoszenia przetargu, pod znakiem zapytania stałaby tzw. „trwałość projektu”, czyli niepoddanie projektu zasadniczej modyfikacji, mającej wpływ na charakter lub warunki jego realizacji przez okres 5 lat. Wobec wątpliwości zwróciłem się z pytaniami do Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Do dnia 27 czerwca, czyli wydania Zarządzenia o powierzeniu gospodarki śmieciowej ZGK, odpowiedzi nie otrzymałem.

W dniu 1 lipca Gmina Czaplinek była jedyną gminą w naszym województwie, która nie przeprowadziła przetargu na odbiór odpadów komunalnych. Wobec tego, jeszcze 28 czerwca i później 1 lipca tłumaczyłem telefonicznie wicewojewodzie motywy skłaniające mnie do takiego rozwiązania gospodarki śmieciowej, jak powyżej. Wg informacji uzyskanych od wicewojewody w kraju były wówczas 22 gminy, które nie przeprowadziły przetargów, w tym kilkanaście, które podobnie jak my, obawiały się o trwałość projektów i utratę dofinansowań.

Wobec tego, już 4 lipca br. dotarła do nas kontrola z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie z listą pytań w związku z obowiązkiem zorganizowania przez gminę odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. M.in. pytano, kiedy zostanie zorganizowany przetarg na odbiór śmieci, oraz jak jest realizowany po 1 lipca obowiązek odbierania odpadów komunalnych. Poinformowałem panią Inspektor, że gmina jest gotowa do ogłoszenia przetargu, po uzyskaniu odpowiedzi-interpretacji na zapytania skierowane do MŚ i MRR. Natomiast obowiązek odbioru śmieci od mieszkańców powierzyłem naszemu ZGK na mocy Zarządzenia.

Pozytywnym efektem tej kontroli była nadesłana w dniu 18 lipca z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego odpowiedź, z której wynika „iż MRR jest w toku prac pozwalających wypracować najbardziej korzystne rozwiązanie w zakresie wymogu zachowania trwałości projektów dofinansowanych z funduszy unijnych”. Potwierdza to słuszność podjętej przeze mnie decyzji o powierzeniu ZGK gospodarki śmieciowej.

Natomiast w dniach 31.07-09.08.13 r. odbyła się (podobno planowa, ponieważ do kontroli przewidziano 10 % gmin w województwie) kontrola problemowa prowadzona przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie Delegatura w Koszalinie, obejmująca okres od początku roku do 16 lipca br. Celem kontroli było sprawdzenie przestrzegania przepisów w zakresie gospodarki odpadami. Zażądano przygotowania 15 różnych dokumentów, które były przedmiotem drobiazgowej analizy. Kontrolę przeprowadzono także  w terenie. Jej wyniki przedstawiono w protokole kontroli. Na jego podstawie Wojewódzki Inspektor Sanitarny podejmie odpowiednie decyzje, których na dzień dzisiejszy jeszcze nie znamy.

Główny zarzut, oparty na podstawie analizy sprawozdań za 2012 r. z realizacji zadań własnych, dotyczył niezapewnienia osiągnięcia poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia frakcji: papieru, metali, tworzyw sztucznych, szkła, odpadów budowlanych i rozbiórkowych oraz odpadów biodegradowalnych. Z informacji GIOŚ wynika, że tego rodzaju zarzuty dotyczą większości gmin z terenu całej Polski.

Oczywiście zarzucono także nieprzeprowadzenie postępowania przetargowego na wybór podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. Należy domniemywać, iż właśnie to było zasadniczym powodem przeprowadzenia kontroli.