Gorączka u małego dziecka – radzi dr Mariusz Czaja ze Szpitali Polskich

Ordynator Oddziału Pediatrycznego w Sztumie - dr nauk med. Mariusz Czaja, radzi kiedy i jak obniżać gorączkę u dzieci. Ponad to, poznacie zalety i wady poszczególnych rodzajów termometrów.

Gorączka jest oznaką walki organizmu z infekcją

Gorączka to stan podwyższonej ciepłoty ciała, będący reakcją organizmu najczęściej na infekcję bakteryjną lub wirusową. Jest to element naturalnego systemu obronnego ludzkiego organizmu.

W temperaturze około 38°C wirusy tracą zdolność replikacji (namnażania się) w komórce zaatakowanej, a u bakterii spada zdolność do podziału- czyli spada ich namnażanie. Tak więc, u większości dzieci nie należy obniżać podwyższonej ciepłoty ciała (38,0°C na powierzchni skóry, 38,5°C w odbycie), bo tracimy wówczas tę naturalną ochronę. Jest to jeden z czynników pozwalający uniknąć antybiotykoterapii.

Kiedy i jak obniżać temperaturę ciała

Obniżenie, nie należy używać określenia „zbijać”, powinno być dwutorowe:

• w sposób fizyczny,
• w sposób farmakologiczny,

do pierwszego należy pojenie chłodnymi płynami (bardzo istotny element) oraz chłodne okłady na powierzchniach o silnym ukrwieniu - głowa, nadbrzusze prawe. W drugim stosujemy leki przeciwgorączkowe (paracetamol lub ibuprophen), ale tu bardzo ważne jest dokładne dawkowanie przeliczone na rzeczywistą wagę dziecka. Leki powinno się podać wtedy, kiedy gorączka przekroczy  poziom 38,5ºC (mierzona w odbycie). Wskazana temperatura jest niebezpieczna, ponieważ może spowodować drgawki gorączkowe. Poza tym  wysoka temperatura nasila pracę serca (wzrost temperatury ciała o 1ºC zwiększa liczbę uderzeń serca o 10 na minutę) oraz płuc (następuje zwiększona utrata wody poprzez przyspieszony oddech).

Rodzaje termometrów

Różnorodność przyrządów do pomiaru temperatury stawia rodziców przed dylematem: postawić na tradycyjne termometry czy zaufać nowoczesności? Dzieci nie są łatwym pacjentem, a zmobilizowanie malucha, by wysiedział w miejscu 3 minuty, niemalże graniczy z cudem. Jakie mamy możliwości wyboru?

• Termometr szklany – czyli zwykły, kiedyś wypełniony rtęcią, teraz ze względu na udowodnioną szkodliwość rtęci, wypełniony alkoholem. Długość pomiaru, to ok. 3 min. Jest to najtańszy model, który najczęściej gości w domowych apteczkach
• Zaleta: sprawdzony, tani, ekologiczny, nie trzeba wymieniać baterii
• Wada: długi czas mierzenia, łatwy w zniszczeniu: szkło stanowi niebezpieczeństwo dla dziecka

• Termometr elektroniczny klasyczny – wielkością przypomina ten szklany, umożliwia mierzenie temperatury tymi samymi metodami, co jego tradycyjna szklana wersja. Jego zaletą jest elektroniczny pomiar i wyświetlacz. W zależności od modelu pomiar zajmuje od 10 do 90 sekund i bywa sygnalizowany dźwiękiem. Koszt to ok. 10 zł. Dostępne są kolorowe warianty zdobywające sympatię dzieci. W trosce o najmłodszych stworzono wersję z miękkimi końcówkami.
• Zaleta: szybki pomiar temperatury, łaty odczyt, wodoodporność (łatwo zachować higienę)
• Wada: konieczność wymiany baterii po ok. 120-150 pomiarach

• Termometr na podczerwień – jest termometrem dotykowym: przy wariancie pomiaru w uchu, w buzi. Użycie na czole klasyfikuje go jako termometr bezdotykowy. Precyzja wyniku pozostawia tu często wiele do życzenia. Trzykrotnie mierzona temperatura przyjmuje czasem różne wartości. Rozbieżności wynikają np. temperatury pomieszczenia, potu na czole czy pozycji dziecka. W zależności od modelu termometry te mają różne dogodności: pamięć pomiarów, podświetlany wyświetlacz (przydatne w nocy), automatyczny wyłącznik, możliwość pomiaru temp. mleka, wody, pomieszczenia, wskaźnik pokazujący niski poziom baterii, sygnał kończący pomiar, czy lampka kolorowa pokazując wysokość gorączki. Czas pomiaru to 1-3 sekundy, a ceny zaczynają się od 60 zł.
• Zalety: czas mierzenia, wygodny pomiar
• Wady: dokładność uzależniona od kilku czynników, cena

• Termometr smoczek – wygodny wariant dla dzieci lubiących smoczek. Pomiar jest orientacyjny. Nie jest tak dokładny jak w dwóch poprzednich przypadkach.  Maleństwo może w trakcie mierzenia wypluć smoczek itp. To utrudnia mierzenie. Pomiar trwa około 3 min
• Zalety: dzieci, które lubią smoczek chętnie mierzą temperaturę
• Wady: niedokładny, drogi, długi czas pomiary, smoczek niedostosowany do noworodków

Gorączka u dziecka zawsze budzi niepokój rodziców. Ważne, żeby być na nią odpowiednio przygotowanym - mieć w domowej apteczce termometr i leki pomagające obniżyć temperaturę. Wybór i dawkowanie leków należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.