Prelekcja o kaliskim kołchozie

Właśnie mija 70 lat od założenia w Kaliszu Pomorskim tzw. Rolniczego Zespołu Spółdzielczego, czyli polskiej wersji radzieckiego kołchozu, gdyż w granicach miasta miało indywidualne gospodarstwa do końca 1950 roku ponad stu rolników. O tym jak ich zmuszano do uczestnictwa w tej komunistycznej utopii pod hasłem kolektywizacji wsi mówili na publicznej prelekcji  1 października  kaliscy licealiści ujawniając kolejną, już dziesiątą, miejscową tajemnicę.

Podkreśliła to we wprowadzeniu do prelekcji Joanna Mączkowska, która wspólnie z Bogumiłem Kurylczykiem realizuje z uczniami kaliskiego Liceum od dziesięciu lat program Moja mała Ojczyzna. W jego ramach opublikowano na portalu Zespołu Szkół (strona internetowa: My- Kalisz Pomorski- Okolice-Świat) kilkanaście artykułów na temat odkrytych, ważnych faktów z dziejów miasta. Wszystkie są bogato ilustrowane oraz udokumentowane materiałami archiwalnymi.

Honorowymi gośćmi na prelekcji byli: Janusz Garbacz- Burmistrz Kalisza Pomorskiego i Paweł Kulbacki- Przewodniczący Rady Miejskiej, którzy zasiedli wśród licealistów obok Dyrektora Zespołu Szkół- Macieja Rydzewskiego, pełniącego w auli Czerwonej Szkoły rolę gospodarza. W tym samym miejscu, 19 grudnia 1950 roku, zgromadzili się kaliscy rolnicy. Nie przyszli tam ani z przyjemności, ani dobrowolnie. Byli zastraszeni przez nałożone na nich nakazy natychmiastowej wpłaty wielkich kwot w ramach tzw. akcji oddłużania wsi, których nieuiszczenie groziło karą konfiskaty mienia lub aresztu. Ponadto wiedzieli z relacji sąsiadów (rolników ze Starej Korytnicy i ze Starej Studnicy), iż przeciwników założenia kołchozu wywozi się do Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Drawsku Pomorskim,  gdzie stoją bez jedzenia na korytarzu twarzą do ściany tak długo, aż nabiorą rozumu i podpiszą, co trzeba.

Na 144 gospodarstwa rolne, które wówczas funkcjonowały na terenie Kalisza Pomorskiego uprawiając 843 ha ziemi, do Spółdzielni przyłączyło się 80 wnosząc w formie wkładu łącznie 549 ha. Pozostali jej członkowie byli tzw. chłopami bezrolnymi lub za takich uchodzili. Miasto liczyło wtedy 1.204 dorosłych mieszkańców (powyżej 18 lat), z których 1.059 było bezpartyjnych, do PZPR należało 97, do ZSL 21, do ZMP (Związek Młodzieży Polskiej) 16, a 17 do innych organizacji. Do Spółdzielni wstąpilitego wieczoru wszyscy obecni rolnicy (82), wpisując się na listę członków-założycieli. Było wśród nich 57 bezpartyjnych, 18 członków PZPR i 7 członków ZSL. Dominowali mężczyźni (63).

Jak to ujawniają odkryte, archiwalne dokumenty z sesji Miejskiej Rady Narodowej w Kaliszu Pomorskim, z posiedzeń Prezydium MRN (Przewodniczący tego gremium pełnił rolę dzisiejszego Burmistrza) oraz z zebrań Komitetu Miejskiego PZPR (jego I Sekretarz praktycznie rządził miastem) – Spółdzielnia, która przyjęła imię  71 Rocznica urodzin Józefa Stalina, miała same kłopoty i właściwie żadnych sukcesów. Zboże tam nie rodziło, świnie zdychały, a konie ledwie ciągnęły wozy. Ponadto ciągle brakowało chętnych do pracy na polach, bo większość członków Rocznicy wkrótce albo z niej mimo wszystko odważnie wystąpiło, albo zatrudniło się gdzie indziej.

Dlatego tuż po tzw. przełomie październikowym 1956 roku, kiedy w Polsce nie tylko zerwano ze stalinizmem, ale też nastąpił zwrot w przymusowej dotąd organizacji państwa na wzór Związku Radzieckiego, już w listopadzie tego roku kaliski kołchoz zakończył swój niesławny żywot. Zajęła się tym komisja likwidacyjna.

W zamieszczonej w Internecie (www.liceum.kalisz.pl) publikacji o kaliskim kołchozie(zakładka Nasz przewodnik) podano zarówno listę założycieli Spółdzielni z 1950 roku, jak i listę jej ostatnich członków z 1956 roku. Jeśli ktokolwiek posiada więcej wiadomości na ten temat, zachowane zdjęcia, dokumenty, wspomnienia - prosimy o kontakt z sekretariatem Zespołu Szkół w Kaliszu Pomorskim. Warto bowiem jeszcze dogłębniej ujawnić tragiczne losy kaliskich rolników zmuszonych do kolektywizacji. Przypomnijmy, iż podobne kołchozy powołano przymusowo nie tylko w mieście, ale i w należących wówczas do Gminy Kalisz Pomorski gromadach (sołectwach): Białym Zdroju, Dębsku, Cybowie i Starej Korytnicy (sołectwaJasnopole i Krężno – wtedy Kotlina, były zbyt małe).

Działanie zostało dofinansowane przez Burmistrza Kalisza Pomorskiego w ramach projektu Kalisz Pomorski od przeszłości do współczesności, realizowanego przez Stowarzyszenie Jesteśmy Razem funkcjonujące przy Zespole Szkół  w Kaliszu Pomorskim. Dziękujemy!